Propozycja Komisji na rzecz wzmocnienia rynku wewnętrznego przez eliminację barier prawnych i administracyjnych w europejskich regionach przygranicznych
13 grudnia 2023
Komisja przyjęła wczoraj zmieniony wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie ułatwiania rozwiązań transgranicznych. Akt ten ma na celu pomóc państwom członkowskim wyeliminować bariery, które wpływają na codzienne życie 150 milionów Europejczyków mieszkających w regionach przygranicznych.
Przeszkody, z którymi w tych regionach mierzą się mieszkańcy, przedsiębiorcy i organy administracji publicznej, to między innymi różne normy techniczne czy administracja i prawo krajowe, które nie uwzględniają charakteru regionów przygranicznych. Przeszkody te mogą mieć wpływ na rozwój infrastruktury i działanie usług publicznych w tych regionach. Negatywnie odbija się to na życiu tamtejszych społeczności. Takie bariery utrudniają im na przykład dostęp do opieki zdrowotnej, w tym w nagłych przypadkach, oraz ograniczają ich zdolność do skoordynowanego reagowania na klęski żywiołowe czy prowadzenia wspólnych projektów infrastruktury.
Rozwiązanie tych problemów znacznie poprawiłoby funkcjonowanie unijnego rynku wewnętrznego. W sfinansowanym przez Komisję badaniu oszacowano, że wyeliminowanie 20 proc. obecnych barier prawnych i administracyjnych zwiększyłoby PKB regionów przygranicznych o 2 proc. i umożliwiło utworzenie ponad miliona miejsc pracy.
Co nowe rozporządzenie oznacza w praktyce?
Komisja proponuje państwom członkowskim utworzenie transgranicznych punktów koordynujących, czyli nowych służb mających analizować postulaty zainteresowanych stron dotyczące barier w regionach przygranicznych i pośredniczyć w kontaktach z władzami krajowymi. Zgodnie z proponowanym rozporządzeniem po analizie każdego postulatu przez punkty koordynujące zainteresowani mają otrzymać odpowiedź, a w niej – wyjaśnienie dalszych kroków jego rozpatrywania.
Możliwe, że w danym przypadku zostanie potwierdzone istnienie jakiejś bariery w regionie przygranicznym, a możliwego rozwiązania nie będzie przewidywać żadna dwustronna ani międzynarodowa umowa o współpracy. Wtedy państwa członkowskie będą mogły zastosować transgraniczny instrument ułatwiający, czyli dobrowolną procedurę standardową mającą na celu wyeliminowanie barier administracyjnych i prawnych w regionach przygranicznych. Choć każdy wniosek doczeka się odpowiedzi, to ostateczna decyzja o tym, czy podjąć działanie w celu wyeliminowania danej bariery czy też nie, pozostanie w gestii władz krajowych.
W rozporządzeniu zaproponowano również utworzenie przy Komisji sieci transgranicznych punktów koordynujących, która będzie pełnić rolę forum wymiany wiedzy i najlepszych praktyk.
Kontekst
W maju 2018 r. Komisja złożyła wniosek, w którym zaproponowała rozporządzenie w sprawie mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym (ECBM). Nie udało się wtedy jednak osiągnąć porozumienia między Parlamentem Europejskim a Radą. We wrześniu 2023 r. Parlament przyjął rezolucję ustawodawczą z własnej inicjatywy, w której zawarł zalecenia dla Komisji. Rezolucja ta miała na celu przełamać impas w sprawie ECBM. W przyjętym dzisiaj rozporządzeniu w sprawie ułatwiania rozwiązań transgranicznych Komisja modyfikuje swój wniosek z 2018 r. z uwzględnieniem uwag i zaleceń obu instytucji współustawodawczych. Zachowany został jednak jego pierwotny cel, jakim jest wyeliminowanie barier, które negatywnie wpływają na życie społeczności transgranicznych. Wniosek Komisji będzie teraz przedmiotem negocjacji między Parlamentem a Radą.
Wniosek Komisji nawiązuje do wielu jej wcześniejszych inicjatyw, takich jak uruchomiona w 2018 r. inicjatywa „b-solutions", która zapewnia wsparcie prawne organom publicznym w celu stwierdzenia, jakie są przyczyny barier prawnych i administracyjnych oraz możliwe rozwiązania. Z analizy ponad 150 przypadków barier wynika, że europejskie rozwiązanie prawne, takie jak proponowane dziś rozporządzenie, pomogłoby wyeliminować bariery w ponad jednej trzeciej przypadków.
W 2021 r. Komisja opublikowała również sprawozdanie „Regiony przygraniczne UE: »żywe laboratoria« dla integracji europejskiej", w którym przedstawiono pozytywne skutki walki z barierami transgranicznymi – zarówno dla regionów przygranicznych, jak i dla całej Unii. Uwzględniono w nim także niektóre wnioski wyciągnięte z pandemii COVID-19 oraz bariery transgraniczne powstałe w związku z wprowadzonymi obostrzeniami.
Dodatkowe informacje
Rozporządzenie w sprawie ułatwiania rozwiązań transgranicznych
Sprawozdanie „Regiony przygraniczne UE: »żywe laboratoria« dla integracji europejskiej"
